O instytucji przejścia zakładu pracy w warunkach postępowania upadłościowego należy mówić z uwzględnieniem celu i charakteru tego szczególnego postępowania, jakim jest postępowanie upadłościowe. Jego zasadniczym celem jest bowiem zaspokojenie wierzycieli w jak najwyższym stopniu (cel windykacyjny), któremu służy likwidacja majątku upadłego oraz oddłużenie upadłego (cel oddłużeniowy). Nie jest zaś celem tego postępowania ochrona pracowników/miejsc pracy, który z kolei przyświeca instytucji przejścia (transferu) zakładu pracy.
Na pierwszy rzut oka zatem procedury te (upadłościowe i transfer zakładu pracy) wykluczają się, a w konsekwencji jedna z nich musi być nadrzędna względem drugiej. Zasadniczy problem sprowadza się zatem do udzielenia odpowiedzi na pytania: czy art. 231 k.p. znajduje zastosowanie (ze wszystkimi skutkami prawnymi, jakie ze sobą niesie, a opisanymi w poprzedniej części niniejszego rozdziału) w przypadku przekazania przedsiębiorstwa lub jego części (w znaczeniu przedmiotowym) w upadłości? Czy też pierwszeństwo będą miały przepisy art. 313 ust. 1 zd. 1 i art. 317 pr. up., nadające sprzedaży dokonanej w postępowaniu upadłościowym skutki sprzedaży egzekucyjnej, w oparciu o które nabywca składników masy upadłości nie odpowiada za zobowiązania podatkowe upadłego, także powstałe po ogłoszeniu upadłości?
Rozstrzygnięcie tej kwestii wymaga przypomnienia, że postępowanie upadłościowe, pomimo jego gruntownej reformy, wciąż może prowadzić do dwóch zupełnie różnych zakończeń: likwidacji majątku upadłego i zawarcia układu w ramach postępowania upadłościowego(tzw. układ w upadłości). Inne więc będą skutki przejścia przedsiębiorstwa (jego części) na inny podmiot w przypadku postępowania prowadzącego do zawarcia układu, a inne ‒ prowadzącego do likwidacji majątku upadłego. W sytuacji gdy transfer zakładu pracy dokonany został w trakcie prowadzonego postępowania upadłościowego zmierzającego do zawarcia układu, cele postępowania są zupełnie inne niż postępowania upadłościowego, którego podstawowym celem jest likwidacja majątku dłużnika.
Potwierdzają to również przepisy dyrektywy 2001/23. Przewidziane w art. 5 dyrektywy wyłączenie skutku przejścia zakładu pracy – w związku z prowadzeniem postępowania upadłościowego – ma bowiem miejsce wyłącznie w określonych warunkach tego postępowania. Kluczowym aspektem do rozstrzygnięcia, czy i kiedy owo wyłączenie działa, będzie kryterium kontynuowania działalności przez podmiot przejmujący. Zgodnie z art. 5 ust. 1 dyrektywy 2001/23, o ile państwa członkowskie nie ustalą inaczej, art. 3 i 4 nie mają zastosowania do jakiegokolwiek przejęcia przedsiębiorstwa, zakładu lub części przedsiębiorstwa lub zakładu, jeżeli wobec zbywającego prowadzone jest postępowanie upadłościowe lub inne podobne postępowanie wszczęte w celu likwidacji aktywów zbywającego i jeżeli znajduje się on pod nadzorem właściwego organu publicznego (którym może być likwidator upoważniony przez właściwy organ publiczny). Dyrektywa ustanawia zatem wyjątek w zakresie jej stosowania jedynie dla postępowania upadłościowego lub innego wszczętego w celu likwidacji aktywów zbywającego
Powyższy fragment stanowi część książki pt. „Restrukturyzacja i upadłość. Zagadnienia praktyczne”, która stanowi przedstawienie problemów związanych z sądowymi oraz pozasądowymi procesami restrukturyzacyjnymi oraz z postępowaniami upadłościowymi.
Autorzy: Rafał Burda, Grzegorz Godlewski, Mariusz Hyla, Wojciech Kalinowski, Marta Krukowska, Anna Krzanicka-Burda, Paweł Lewandowski, Bartosz Matusik, Aleksandra Szostak, Krzysztof Wiater, Justyna Wilczyńska-Baraniak, Magdalena Zwolińska.
Książka jest dostępna do kupienia u wydawcy – Wolters Kluwer Polska